Valas lea roastil
Vallasis leat vilges dielkkut. Govva: Arnt Mollan
Dat roastileamos sáivačáhceguolli mii eallá galbma čázis lea rávdu. Ii oktage eará sáivačáhceguolli eale nu guhkkin davvin! Árktalaš guovlluin nu mo Davvi-Ruonáeatnamis ja Svalbárddas gávdno dušše rávdu. Rávddut mat oasi eallimis orrot mearas, gohčodat mii valasin.
Rávdu lea sáivačáhceguolli, danin go dat gođđá sáivačáhcái. Muhtun rávddut ellet olles eallima sáivačázis, muhto muhtumat ges mannet merrii. Mii gohčodat daid valasin. Vallasa gávdnat mii miehta davimus spábbabealis polaábis.
Rávdu lei dáppe ovddimus
Jáhkkimis lei rávdu dat vuosttaš sáivačáhceguolli mii jođii deike dalle go jiekŋa suddagođii 12 000 jagi áigge. Dat bođii vuosttažettiin oarjin meara mielde ja dasto viidáset deanuide/jogaide ja jávrriide. Das maŋŋá jáhkkimis bođii maiddá nuortta bealde, dan máilmmi stuorra jiehkkebuođđuduvvon Ancylusmeara bokte, 8-9 000 jagi áigge.
Valas ja sajáiduvvon rávdu
Norggas earuhit mii dávjá gaskkal vallasa ja sáivačáhcái bisánan rávddu. Dát leaba seamma šlájas, muhto namat muitalit eallinvuogi birra. Nordfoldas Davvi-Trøndelágas ja davás guvlui, gávdnojit sullii 100 čázádaga gos rávdu vánddarda merrii borrat ja stuorrut. Daid mii gohčodat valasin. Rávddut mat iešguđetlágan sivaid geažil eai hálit dahje sáhte vánddardit merrii, gohčodat mii sáivačáhcái bisánan rávdun. Dán rávddu gohčodit maiddái sáivačáhcerávdun dahje siseatnanrávdun.
Rávdu sáhttá jápmit báhkaide
Rávdu lea dápmoha maŋil dat dábáleamos sáivačáhceguolli mis. Dat loaktá buot buoremusat galbma ja oksygenavallji čázis. Máddin gávdnat mii rávddu dávjá jávrriin gos čáhci čiekŋalasas lea galmmas olles geasi. Davvin lea galbmasat. Dáppe ges ellet olu rávddut jogain ja deanuin olles eallingearddi. Dutkit leat gávnnahan ahte valas mii lea johtimin bajás johka-/deatnoráigge sáhttá jápmit báhkaide go čáhci lea 15-16 gráda. Dat loaktá buoremusat galbma čázis. Rávdu sáhttá gávdnat biepmu ja borrat bihkka seavdnjadis čáhcetemperatuvrrain gitta 0 grádii árktalaš skápmas. Mii sáhttit danin gohčodit rávddu nu mo norgalaš dadjá, “en kald fisk”!
Rávdu livčče streiket
Luossa ja guvžá birgeba buorebut go valas lieggasat deanuin/jogain ja lieggasat coages jávrriin, muhto valas ges vuoitá doppe gos čáhci lea doarvái galmmas. Mii geavvá vallasiin dál go dálkkádat lieggana?